İçindekiler
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, ülkenin kuzeybatısında yer alan özerk bir Azerbaycan cumhuriyetidir. Yüzölçümü, 5.364 km²’lik bir alanı kaplar. Nüfusu, 2018 sayımına göre 452,800 civarındadır. Ayrıca, nüfusun %99,9’u müslümandır. Çünkü, Ermenistan ile yaşanan çatışmalar sonucu bölgede etnik çeşitlilik azalmıştır.
Kendi anayasası ve seçilmiş cumhurbaşkanı olduğu için bölge benzersiz bir siyasi statüye sahiptir. Ayrıca, kendi parlamentosu, hükümeti ve yargısı vardır. Bu sebeple Azerbaycan hükümetinden yüksek derecede özerkliğe sahiptir. Üstelik bölge, zengin tarihi ve kültürüyle tanınır ve popüler bir turizm merkezidir.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin genel özelliklerini anlattığımız bu yazımızda, bölge hakkında daha fazla bilgi sahibi olacaksınız.
Bayrak
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan’ın özerk bir bölgesidir. Bayrağı ise Azerbaycan Bayrağı ile aynıdır. Özerk Cumhuriyetin bayrağı; mavi, kırmızı ve yeşil olmak üzere üç eşit yatay şeritten oluşur ve kırmızı şeridin merkezinde beyaz bir hilal ve sekiz köşeli yıldız bulunur. Bayrağın renklerinin bölgenin tarihini ve kültürünü simgelediği, mavinin Türk mirasını, kırmızının bağımsızlık mücadelesini ve yeşilin bereketli manzarayı ve gelecek umudunu simgelediği söyleniyor.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başkenti
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin başkenti Nahçıvan şehridir. Özerk cumhuriyetin batı kesiminde, Nahçıvan Nehri’nin sağ kıyısında yer almaktadır.
Nahçıvan – Azerbaycan İlişkisi
Azerbaycan ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ilişki karşılıklı işbirliği ve destek ilişkisidir. Nahçıvan, Azerbaycan içinde özerk bir cumhuriyettir ve yönetişim ve idare açısından yüksek derecede özerkliğe sahiptir. Ancak yine de Azerbaycan’ın bir parçasıdır ve ülkenin yasalarına ve anayasasına tabidir. Azerbaycan hükümeti Nahçıvan’a mali ve diğer şekillerde destek sağlıyor ve özerk cumhuriyet Azerbaycan parlamentosunda temsil ediliyor. Ayrıca Nahçıvan, hem Ermenistan hem de İran ile sınır komşusu olduğu için Azerbaycan için kilit bir stratejik bölgedir.
Nahçıvan Cumhurbaşkanı
Nahçıvan’ın statüsü, 12 Kasım 1995 tarihinde halk oylaması ile kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası’nın 8. bölümünde düzenlenmiştir. Buna göre; Nahçıvan içişlerinde özerk, savunma ve dış politikasında ise Azerbaycan’a bağlı bir statüye sahiptir. Yasama organı 45 üyeli Ali Meclis’ten, yürütme organı ise Bakanlar Kurulu’ndan oluşan Nahçıvan’da yargı görevi bağımsız mahkemelerde bulunmaktadır.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin de cumhurbaşkanıdır. 31 Ekim 2003’te göreve gelen İlham Aliyev, Azerbaycan’ın 4. cumhurbaşkanıdır. Ayrıca, kendisinden önce 1993-2003 yılları arasında görev yapan 3. cumhurbaşkanı Ulusal Lider olarak bilinen Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in de oğludur. Haydar Aliyev de, kendisinin görevi devraldığı Azerbaycan 2. cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey (Aliyev) gibi Nahçıvanlıdır.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanı
Nahçıvan bölgesi başbakanı ise 14 Mayıs 2020’te göreve gelen Sabuhi Mammadov‘dur. Mammadov, Nahçıvan’ın Şerur rayonunda doğmuştur. Azerbaycan Ziraat Akademisi İktisat Fakültesi’nde İktisadi Faaliyetin Muhasebesi, Kontrolü ve Analizi bölümünden mezun oldu.
Nahçıvan İçişleri Bakanlığı
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı (Azerice: Naxçıvan Muxtar Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi), Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde kamu düzenini ve asayişi sağlamaktan sorumlu bakanlıktır. Azerbaycan Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na bağlıdır. Nahçıvan İçişleri Bakanı Fazıl Elekberov, Nahçıvan Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2006’da mezun olmuştur.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ekonomisi
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Haritası
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Rayonlar Haritası Resmi:
Saat Dilimi
Nahçıvan, GMT+4 saat dilimine kullanır. Türkiye saatinden 2 saat ileridedir. Fakat Nahçıvan’ın yüzölçümü oldukça küçüktür. Bu sebeple yaz saati uygulaması da yoktur.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Turistik Yerler
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, ülkenin batısında yer alan Azerbaycan’a bağlı özerk bir cumhuriyettir. Lakin Doğal güzelliklerinin yanı sıra zengin tarihi ve kültürüyle de tanınmaktadır. Nahçıvan’daki bazı popüler turistik yerler şunlardır:
- Özerk cumhuriyetin başkenti olan ve Cuma Camii, Han Sarayı ve Nahçıvan Müzesi gibi birçok tarihi ve kültürel mekana ev sahipliği yapan Nahçıvan şehri
- Yüksek bir dağın tepesinde yer alan ve çevredeki bölgenin panoramik manzarasını sunan bir Orta Çağ kalesi olan Alinja Kalesi
- Kelbecer semtinde bulunan ve tarihi 9. yüzyıla kadar uzanan bir ortaçağ Ermeni manastırı olan Dadivank Manastırı
- Nahçıvan’ın güneybatısında yer alan Ordubad şehri ve güzel doğası, zengin tarihi ile meşhur Zengezur Milli parkı
- Özerk Cumhuriyetin güneyinde yer alan, kaplıcaları ve maden suları ile ünlü Shahbuz semti.
- Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti doğal kaynaklar açısından da zengindir ve yürüyüş, avcılık ve balıkçılık için fırsatlar sunar.
- Duz (Tuz) Dağı, yeraltı tuz madenleri ve bir sanatoryum içeren, 12 metre yüksekliğinde bir tuz kubbesi olan eşsiz bir tabiat anıtıdır.
- Duzdağ Otel, dünyanın ilk tuz otelidir. Konforlu odalarında sağlık için uğranılacak önemli bir otel. Otel şifa dağıtan tuzdağın yanında ancak şehirden 2 km uzaktadır. Bodrum katındaki Türk hamamı, spa hizmetleri verilmektedir
- İslami geleneğe göre, Nuh peygamber bu yerde gömülüdür. Bölgedeki en eski ve kutsal yerlerden biri olarak kabul edilen türbe, Müslümanlar için popüler bir ziyaret yeridir. Nuh Peygamber Türbesi, Nahçıvan şehrinin Culfa ilçesinde bulunmaktadır. Nuh’un (Nuh) türbesi kubbeli ve minareli basit bir yapıdır. Taş ve tuğladan inşa edilmiştir. Bununla birlikte, yüzyıllar boyunca yeniden inşa edilmiş ve yenilenmiştir. Türbenin etrafı bahçe ile çevrilidir. Ayrıca, yakınında ziyaretçilerin namaz kılabilecekleri bir cami bulunmaktadır. Türbe, Nahçıvan’ın önemli tarihi ve kültürel anıtlarından biri olarak kabul ediliyor.
Nahçıvan Otelleri
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Zengezur Milli Parkı
Zengezur Milli Parkı (Zangezur National Park), tam adıyla Akademisyen Hasan Aliyev adına Azerbaycan Cumhuriyeti Zengezur Milli Parkı, Nahçıvan’da yer alan tek milli parktır. Park, Ordubad rayonunda yer alır. Çünkü Küçük Kafkas sıradağlarının bir parçası olan Zengezur Dağları’nda yer almaktadır. Bununla birlikte park, 52.330 hektarlık bir alanı kaplar. Doğal manzaralarının yanı sıra çeşitli flora ve faunasıyla tanınır. Ek olarak, parkta bulunabilecek hayvanlardan bazıları Kafkas leoparı, boz ayı ve Kafkas vaşağıdır. Ayrıca, park Kafkas kara orman tavuğu ve Kafkas kar horozu da dahil olmak üzere bir dizi kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır. Park, yürüyüş, dağ tırmanışı ve vahşi yaşamı izlemek için popüler bir destinasyondur.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yılandağ
Yılandağ, Azerbaycan’ın Nahçıvan ilinde bulunan bir dağdır. Özerk cumhuriyetin güneybatısındaki Sharur ilçesinde yer almaktadır. Doğal güzelliği ile tanınır ve yürüyüş ve kaya tırmanışı için fırsatlar sunar. Ayrıca, bir ortaçağ kalesinin kalıntıları ve MÖ 4. yüzyıla kadar uzandığına inanılan mezarlar bulunmaktadır. Buna ek olarak dahil olmak üzere birçok antik kültürel ve tarihi mekana ev sahipliği yapmaktadır.
Yılandağ, volkanik kayalardan oluşur ve deniz seviyesinden 3.724 metre yüksekliğe ulaşır. Hatta, Küçük Kafkas sıradağlarının en yüksek zirvelerinden biridir. Ayrıca, eşsiz flora ve faunasıyla bilinir. Ek olarak; ormanlar, alpin çayırlarla kaplı dağ, birçok hayvan türüne ev sahipliği yapıyor.
Dağ, trekking ve tırmanış tutkunları için popüler bir destinasyon olarak kabul ediliyor. Ancak Ermenistan sınırına ve işgal altındaki Dağlık Karabağ bölgesine yakın olması nedeniyle özel izin gerektiriyor. Bu sebeple, bir ziyareti planlamadan önce bölgenin güvenliği ve erişilebilirliği konusunda yetkililerle görüşmek önemlidir.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Arsalar
Yatırım yapmak isteyenler için oldukça uygun fiyatlı arsalar mevcuttur. Ayrıca; Iğdır’ın Aralık ilçesinde Nahçıvan Yolu üzerinde tarım, işyeri, konut veya yatırımlık birçok ucuz arsa seçeneği vardır.
Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yemekleri
Nahçıvan, eşsiz ve lezzetli mutfağıyla tanınan Azerbaycan’ın bir bölgesidir. Nahçıvan’dan bazı meşhur yöresel yemekler şunlardır:
- Dolma: Et, pirinç ve baharat karışımı ile yapılan yaprak dolması.
- Kül: Et, sebze ve tahıl gibi çeşitli malzemelerle yapılan geleneksel bir çorba. Genellikle ekmek ve yoğurtla servis edilir.
- Nahçıvan Kebabı: Kuzu veya dana etinden yapılır, baharat karışımında marine edilir ve açık ateşte kızartılır.
- Qutab: İnce hamurdan yapılan ve içi et, sebze veya peynirle doldurulmuş bir tür hamur işi
- Bozbaş: Et, patates ve çeşitli sebzelerle yapılan, genellikle çeşitli bitki ve baharatlarla çeşnilendirilen doyurucu bir güveç
- Nahçıvan Helvası: Buğday unu, tereyağı ve şekerden yapılan bir tatlı
- Pekmezli Baklava: Kat kat ince hamur ve bal veya şurupla yapılan tatlı bir hamur işidir. Ancak Türk baklavasından tat olarak biraz farklı olan Azerbaycan’ın pekmezli baklavası çok seviliyor. İçerisinde baklava yufkası, ceviz ve pekmez yer alır.
- Nahçıvan usulü ekmek: Buğday unu, su, maya ve tuzdan yapılan ekmek, kalınlığı, yumuşaklığı ve ayrıca da karakteristik ekşi tadıyla bilinir.
- Dovga: Azerbaycan’ın geleneksel yemeği olan dovga; nohut, yoğurt ve nane tadının baskın olduğu bu çorba, soğuk olarak tüketilmektedir.
- Piti (Küçük) Çorba: Bezelye, nohut ve sığır eti içerek bu lezzetli bir çorbadır.
- Dusbara: Mantıyla benzerlik gösteren dusbara, şekil olarak daha çok Boşnak mantısına benzemektedir. Üstelik, içleri kıymalı harçla doldurulan bu lezzetli hamurlar bol tereyağı ve yoğurtla servis ediliyor.
- Yeşil Omlet: İçerisine ıspanak, kişniş, dereotu ve kabak gibi yeşil sebzeler eklenerek hazırlanan omlettir.
- Azeri Yahnisi: Hindi etinden hazırlanan yahni, içerisinde ısırgan otu, kuru erik ve kuru kayısı gibi malzemeler yer alır. Ayrıca yemeğe baharat olarak tuz dışında, tarçın ve toz şeker ilave ediliyor.
- Şuba: Akşam yemeklerinde yan ürün olarak servis edilen şubanın, ülkemizde pek çok türevi yapılıyor. Lakin Patates, pancar vb. sebzeler ve az miktarda haşlanmış tavuk göğsünden hazırlanan bu lezzetli salatanın en önemli özelliği kat kat renkli görüntüsüdür.
Nahçıvan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Nahçıvan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (SSC), 1920’den 1922’ye kadar var olan kısa ömürlü bir Sovyet sosyalist cumhuriyetiydi. NSSC, Sovyetler Birliği’nin ilk yıllarında kuruldu ve başkenti Nahçıvan şehriydi. Ancak daha sonra, günümüz Azerbaycan’ının batı kesiminde yer aldı ve Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde özerk bir cumhuriyet olarak kuruldu. bununla birlikte, 1920’lerin başında, Sovyet hükümeti Nahçıvan SSC’yi feshetmeye karar verdi. Böylece, tekrar Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile birleştirmeye karar verdi. Karar, Sovyetler Birliği’nin idari yapısını modernize etmeye ve çeşitli Sovyet cumhuriyetlerinin özerkliğini ortadan kaldırmaya yönelik daha büyük bir çabanın parçası olarak alındı. Sonuç olarak, Nahçıvan SSC, 9 Nisan 1922’de resmen sona erdi.
Nahçıvan’daki Sovyet dönemine, bölge üzerinde önemli etkisi olan bir dizi siyasi ve ekonomik değişiklik damgasını vurdu. Bu arada; yerel ekonomi kolektifleştirildi. Buna ek olarak; yeni teknoloji ve modern tarım yöntemlerinin getirilmesiyle tarım dönüştürüldü. Ayrıca, Sovyet hükümeti bölgede sanayinin gelişmesini ve büyük ölçekli altyapı projelerinin inşasını destekledi. Bununla birlikte, Sovyet yönetimi, özerk cumhuriyetin nüfusu için önemli olumsuz sonuçları olan siyasi muhaliflere yönelik baskı ve tasfiyeler, din ve kültürel mirasın bastırılmasını da beraberinde getirdi.
Nahçıvan Türkiye Garantörlüğü
Türkiye, Azerbaycan’ın bir parçası olan ve ülkenin geri kalanından bir Ermeni toprakları şeridiyle ayrılan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin garantör ülkesi olmuştur. Bu sebeple Türkiye garantör ülke olarak bölgenin güvenlik ve istikrarının sağlanmasında rol oynamıştır. Çünkü Azerbaycan’ın Türkiye ile yakın bir ilişkisi var. Çünkü Türkiye, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti üzerindeki kontrolünü sürdürme çabalarında Azerbaycan’ı destekledi.
Son yıllarda Türkiye, Azerbaycan’da yer alan Dağlık Karabağ sorunu konusunda arabuluculuk çalışmalarına dahil olmuştur. Çünkü Dağlık Karabağ Ermenistan tarafından işgal edilmişti. Üstelik, Dağlık Karabağ bölgesi Azerbaycan’da yer alır. Ancak Ermeniler tarafından kontrol edilen ayrı bir bölgedir. Üstelik Türkiye, Rusya ile birlikte ihtilafta arabuluculuktan sorumlu örgüt olan AGİT Minsk Grubu’nun eşbaşkanı olarak hareket ediyor.
Azerbaycan ve Türkiye’nin, Dağlık Karabağ konusunda devam eden ihtilaf vardır. Ermenistan’ın 1915 Ermeni soykırımı konusundaki tutumu nedeniyle Ermenistan’a sınırlarını kapatılmıştır. Bu sebeple, bu ülkelerin diplomatik ilişkisi olmayan iki ülke olduğunu belirtmekte fayda var.
Azerbaycan Nahçıvan – Ermenistan Savaş Tarihi
Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki savaş 27 Eylül 2020’den 10 Kasım 2020’ye kadar sürdü. Adım adım çatışma, Azerbaycan’ın uluslararası kabul görmüş bir bölgesi olan ve etnik grupların kontrolü altındaki Dağlık Karabağ bölgesindedir. Lakin bununla birlikte uzun süredir devam eden gerilimlerin bir sonucuydu.
2020 savaşında, her iki tarafın da çatışmayı başlatmakla birbirini suçlamasıyla aniden bir düşmanlık patlamasıyla alevlendi. Böylece, birkaç hafta boyunca çatışma tırmandı. Hem Ermenistan hem de Azerbaycan ağır toplar, roketler ve insansız hava araçları konuşlandırdı. Ayrıca, Türk yapımı insansız hava araçlarının Azerbaycan tarafından kullanıldı . Böylece Azerbaycan’a önemli bir avantaj sağladığı ve birkaç kilit bölgenin kontrolünü hızla ele geçirmesine izin verdiği için özellikle dikkat çekiciydi.
Bunun sonucunda, birkaç hafta süren yoğun çatışmalardan sonra, bir ateşkes üzerinde anlaşmaya varıldı. Böylelikle Rusya bölgeye barış gücü konuşlandırdı. Sonuçta, bu ateşkes savaşı etkili bir şekilde sona erdirdi. Ancak Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki gerilim hala yüksek. Maalesef yine de, ara sıra şiddet olayları yaşanmaya devam ediyor.
Savaş, hem Ermeni hem de Azerbaycan güçleri tarafından savaş suçları ve insan hakları ihlallerine ilişkin raporlarla, her iki taraf için de önemli can kayıplarına ve yerinden edilmelere neden oldu. Üstelik, uluslararası toplum, ihtilafın barışçıl ve müzakere yoluyla çözülmesi çağrısında bulundu fakat bölgede kalıcı bir barış tesis etmek için çabalar sürüyor.
Türkiye Cumhuriyeti – Nahçıvan Başkonsolosluğu
Türkiye Cumhuriyeti Nahçıvan Başkonsolosluğu 5 Şubat 1993’te açılmıştır. Başkent Nahçıvan şehrinde yer alır. Konsolosluk ile iletişim kurmak isteyenler için iletişim bilgileri aşağıdadır.
E-Mail: | consulate.nakhchivan@mfa.gov.tr |
Adres: | Azərbaycan Respublikası / Naxçıvan Muxtar Respublikası, Naxçıvan şəhəri, Heydər Əliyev prospekti, No: 17 Nahçıvan AZ 7000 , / |
Yazışma Adresi: | PK. 15 Iğdır |
Telefon | ||
Santral: | (+994) 36 545 26 60 | (+994) 36 550 92 10 |
(+994) 36 550 92 03 | 36 550 92 02 | |
Ankara Hatları: | (+90) 312 309 66 80 | (+90) 312 309 87 28 |
Nöbetçi / Acil Durum Telefonu: | (+994) 55 515 00 75 |